Koşullu salıverilme diğer adıyla şartlı tahliye, hakkında hapis cezası verilmiş olan hükümlünün cezasının bir kısmını cezaevinde tamamladıktan sonra kalan kısmını cezaevi dışında tamamlamasına imkan sağlayan bir düzenlemedir. Ancak hükümlünün koşullu salıverilebilmesi için belirli şartların gerçekleşmesi gerekmektedir. Koşullu salıverilmenin temel şartı olarak hükümlünün cezaevindeki infaz sürecini iyi halli olarak geçirmesi gerekmektedir. Hükümlü, cezaevinde herhangi bir disiplin suçu işlememesi, cezaevi kurallarına riayet etmesi ve cezaevi tarafından tatbik edilen eğitim ve ıslah faaliyetlerine katılım sağlaması halinde iyi halli olarak değerlendirilecektir.
Bunun yanı sıra, hükümlü hakkında verilen hapis cezasının belirli bir kısmının cezaevinde infaz edilmiş olması gerekmektedir. Cezaevinde infaz edilmesi gereken sürenin tespitinde hapis cezasının türü ve miktarı önem arz etmektedir. Genel kural olarak hükümlünün cezasının yarısını (1/2) ceza infaz kurumunda geçirdikten sonra koşullu salıverilmesi mümkündür. Örneğin hakkında 10 yıl hapis cezasına hükmedilen hükümlünün 5 yılını ceza infaz kurumunda geçirdikten sonra şartlı tahliye edilmesi mümkündür. Genel koşullu salıverilme oranı 1/2 olmakla birlikte bazı suçlar bakımından bu oran 2/3 veya 3/4 şeklinde uygulanmaktadır.
Kasten öldürme suçlarından, neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan, işkence suçundan, eziyet suçundan, cinsel saldırı (Türk Ceza Kanunu madde 102/2 hariç) suçundan, reşit olmayanla cinsel ilişki (Türk Ceza Kanunu madde 104/2-3 hariç) ve cinsel taciz suçlarından, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkum olan çocuklar, özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlardan, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan mahkum olan çocuklar, devlet sırlarına karşı suçlardan ve casusluk suçlarından hapis cezasına mahkum olan hükümlüler cezalarının üçte ikisini ceza infaz kurumunda çektikleri takdirde, koşullu salıverilmeden yararlanabilirler. Ayrıca, suç işlemek için örgüt kurmak veya yönetmek ya da örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olan çocuklar ile 1/1/1983 tarihli ve 2937 sayılı Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu kapsamına giren suçlardan mahkûm olanlar hakkında da koşullu salıverilme oranı üçte iki olarak uygulanmaktadır.
Türk Ceza Kanunu’nun 102. maddesinin ikinci fıkrasında tanımlanan cinsel saldırı suçundan, çocukların cinsel istismarı suçundan, 104. maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrasında tanımlanan reşit olmayanla cinsel ilişki suçundan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçundan dolayı hapis cezasına mahkûm olanlar hakkında koşullu salıverilme oranı dörtte üç olarak uygulanmaktadır.
Koşullu salıverilme için bir diğer şart ise mahkemenin hükümlü hakkında şartlı tahliye kararı vermesidir. Tüm bu şartların sağlanması halinde hükümlü, şartlı tahliye edilebilecektir. Koşullu salıverilme kararının verilmesiyle birlikte mahkeme, hükümlü için denetim süresi belirlemektedir. Hükümlü, bu denetim süresinde birtakım yükümlülüklere tabi tutulabilir. Hükümlü, denetim süresinde,ceza infaz kurumunda öğrendiği meslek veya sanatı icra etmek üzere, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında, ücret karşılığında çalıştırılabilir. İnfaz hâkimi, denetim süresinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilir. Bu kişi, kötü alışkanlıklar edinebileceği çevrelerden uzak kalması ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesini temin hususunda hükümlüye öğütte bulunur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri veya yanında çalıştığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur; hükümlünün davranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki gelişme hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek infaz hâkimine verir. Koşullu salıverilen hükümlünün, denetim süresinde hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, infaz hâkiminin uyarısına rağmen, uymamakta ısrar etmesi hâlinde koşullu salıverilme kararı geri alınır. Koşullu salıverilme kararının geri alınması hâlinde hükümlünün; sonraki suçu işlediği tarihten itibaren başlamak ve hak ederek tahliye tarihini geçmemek koşuluyla sonraki işlediği her bir suç için verilen hapis cezasının iki katı sürenin,yükümlülüklerine aykırı davranması hâlinde, bu yükümlülüklere uymama tarihi ile hak ederek salıverilme tarihi arasındaki süreyi geçmemek koşuluyla ihlalin niteliğine göre takdir edilecek bir sürenin, ceza infaz kurumunda aynen çektirilmesine karar verilir. Koşullu salıverilme kararının geri alınmasından sonra aynı hükmün infazı ile ilgili bir daha koşullu salıverilme kararı verilmez. Hükümlü, denetim süresini yükümlülüklerine uygun ve iyi hâlli olarak geçirdiği takdirde, hükümlünün cezası infaz edilmiş sayılacaktır.
YORUMLAR