Denetimli serbestlik, hükümlünün koşullu salıverilmesine belirli bir süre kala tahliye edilerek cezasının kalan kısmını denetimli olarak ceza infaz kurumu dışında geçirmesine imkan tanıyan bir infaz usulüdür. Hükümlünün, denetimli serbestlikten yararlanabilmesi için belirli şartların oluşması gerekmektedir. Koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha kısa bir süre kalan hükümlünün, ceza infaz kurumunda geçirdiği süreçte iyi halli olması ve açık ceza evine geçmeye hak kazanmış olması gerekmektedir. Bu durumda hükümlü talebi halinde denetimli serbestlikten yararlanabilecektir. Açık ceza evine geçmeye hak kazanmış olmasına rağmen iradesi dışındaki bir nedenle açık ceza infaz kurumuna ayrılamayan veya bu nedenle kapalı ceza infaz kurumuna geri gönderilen iyi hâlli hükümlüler de denetimli serbestlikten yararlanabilecektir.
Denetimli serbestlik ile hükümlülerin dış dünyaya uyumlarını sağlamak, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini ve güçlendirmelerini temin etmek amaçlanmaktadır. Denetimli serbestlikten yararlanmak isteyen hükümlü, bu talebini bir dilekçe ile ilgili ceza infaz kurumuna bildirmelidir. Hükümlü hakkında denetimli serbestlik tedbirine karar verilmeden önce hükümlü hakkında hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınmaktadır. Denetimli serbestliğe ilişkin talebi, hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan Cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hâkimi değerlendirip karara bağlayacaktır.
Denetimli serbestlik süresi kural olarak 1 yıl olmakla birlikte denetimli serbestliğin daha uzun süre olduğu haller de mevcuttur. Sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan kadın hükümlüler koşullu salıverilmesine 2 yıl veya daha az süre kala denetimli serbestlikten yararlanabilirler. Maruz kaldıkları ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen hükümlüler ise koşullu salıverilmesine 3 yıl veya daha az süre kala denetimli serbestlikten yararlanabilecektir.
5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un Geçici 6. Maddesi uyarınca 30/03/2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından denetimli serbestlik süresi 3 yıldır. Ancak kasten öldürme suçları, üstsoya altsoya eşe veya kardeşe ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı işlenen kasten yaralama ve neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçları, neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu, işkence suçu, eziyet suçu, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar, özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar, uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçu ve Türk Ceza Kanunu’nun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarhariçtir.
Ayrıca 30/03/2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımındankasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar, özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar ve Türk Ceza Kanunu’nun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar hariç olmak üzere; sıfır-altı yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile yetmiş yaşını bitirmiş hükümlüler bakımından denetimli serbestlik süresi 4 yıldır.
Denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle cezasının infazına karar verilen hükümlünün, koşullu salıverilme tarihine kadar; kamuya yararlı bir işte ücretsiz olarak çalıştırılması, bir konut veya bölgede denetim ve gözetim altında bulundurulması, belirlenen yer veya bölgelere gitmesinin engellenmesi veya belirlenen programlara katılması gibi yükümlülüklerden bir veya birden fazlasına tabi tutulmasına denetimli serbestlik müdürlüğünce karar verilebilir.
Hükümlü hakkında denetimli serbestlik tedbiri uygulanmaya başlandıktan sonra işlediği iddia olunan ve cezasının alt sınırı bir yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suçtan dolayı kamu davası açılmış olması hâlinde, denetimli serbestlik müdürlüğünün talebi üzerine infaz hâkimi tarafından, hükümlünün açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine karar verilebilecektir.
Denetimli serbestliğin ceza yargılamasının soruşturma ve kovuşturma aşamasında uygulanan ve şüpheli veya sanık hakkında verilen ceza ve tedbirlerin toplum içinde denetim ve takibine imkan sağlayan farklı türleri bulunmakla birlikte işbu metinde kesinleşmiş hapis cezasının infazının bir parçası olan denetimli serbestlik ele alınmıştır.
YORUMLAR